Arabische gom
Er komen best veel vragen over Arabische gom. Wat is het nu precies, hoe werkt het, wat kan je er mee doen, mag mijn papegaai dit ook hebben, waar kan ik het kopen enz enz.

Arabische gom (gummi arabicum) is een product van bomen van het geslacht Acacia, in het bijzonder de Acacia senegal (ook wel A. arabica of A. verek) en de Acacia seyal. Arabische gom is een harsachtige gom die vrijkomt als de schors van de boom is beschadigd. Andere namen voor Arabische gom zijn acaciagom, hasbab-gom of kordofangom. De boom groeit in een gebied dat zich uitstrekt van West-Afrika tot en met het Arabisch schiereiland. Belangrijke producenten zijn Soedan, Tsjaad, Nigeria en Senegal.

Arabische gom lost langzaam op in water, en is enigszins hygroscopisch. In zuivere vorm is de gom bruin, gelig tot vrijwel doorzichtig van kleur. Als het erg droog wordt, gaat Arabische gom brokkelen, als het vochtig is, wordt hij plakkerig. Gom en hars worden regelmatig met elkaar verward. Een gom is (grotendeels) oplosbaar in water, een hars niet of maar zeer gedeeltelijk.

Samenstelling
Arabische gom bestaat voornamelijk uit polysachariden met een paar uitlopers van glycoproteïnen. De polysacharide is grotendeels opgebouwd uit de monosachariden arabinose, galactose en rhamnose. Doordat de proteïnedelen in tegenstelling tot wat gebruikelijk is hydrofoob zijn en het sacharide hydrofiel kan Arabische gom werken als emulgator. De gom is in principe eetbaar, hoewel hij verontreinigd kan zijn met micro-organismen. De Acacia senegal, met name uit de Soedanese regio’s Kordofan en Darfur leveren de lichtst gekleurde en daarom meest gewilde varianten van de Arabische gom.

Winning
Van nature barst de schors van de boom van tijd tot tijd. De wond die hierdoor ontstaat wordt afgesloten door de gom en kan vervolgens na een tijdje worden afgestoken. De gom werd voornamelijk door nomaden naar de kusten van de Rode Zee, Middellandse Zee en Atlantische Oceaan gebracht. Tegenwoordig wordt de boom ten behoeve van de winning verwond door er een strook bast van af te snijden.

Toepassingen
Voordat synthetische lijmsoorten ontdekt waren, werd Arabische gom gebruikt als lijm, bijvoorbeeld voor postzegels. Ook de plakrand op enveloppen bestaat veelal uit Arabische gom.

Arabische gom wordt als medium gebruikt bij plakkaatverf (gouache) — daarbij verhoogt het de glans van de verf, die van zichzelf erg dof is — en als bindmiddel bij aquarelverf, waarbij het typisch geheel door het aquarelpapier geabsorbeerd wordt, zodat er geen brosse verffilm ontstaat en de pigmentkorrels het papier direct kunnen kleuren.

Veel schrijfinktsoorten, waaronder Oost-Indische inkt bevatten traditioneel Arabische gom. Hier dient het als middel om de inkt mooi te laten vloeien, waardoor de lijnen strak op het papier komen en niet uitlopen.

Arabische gom was tot ver in de twintigste eeuw onmisbaar voor het bedrukken van textiel. De beits die de verf op de juiste plaatsen liet hechten werd met Arabische gom op de stof aangebracht. Met andere kleefstoffen was het niet mogelijk een scherpe rand te krijgen. Er werden zelfs gom-oorlogen gevoerd tussen de Fransen en de Engelsen, die probeerden om een monopoliepositie in West-Afrika te verwerven. Tegenwoordig worden andere kleefstoffen, meestal op basis van gemodificeerd zetmeel, gebruikt.

Arabische gom wordt in voedingsmiddelen als additief gebruikt, namelijk als verdikkingsmiddel, emulgator en stabilisator, bijvoorbeeld in kant-en-klare nagerechten, in dranken, in marshmallows en soortgelijk zacht snoep en in kwaliteitsdrop. Het bekende mint-snoepje Mentos en ook tic tac en Läkerol bevatten Arabische gom. De toepassingen lijken op die van gelatine, maar Arabische gom is ook door vegetariërs te eten. Het heeft E-nummer 414.

De stof wordt ook in cosmetica en in medicijnen gebruikt, bijvoorbeeld in mascara. De INCI naam is gummi arabicum. In Afrikaanse culturen wordt Arabische gom gebruikt bij maagklachten.

Een bijzondere toepassing van Arabische gom was de gomdruk in de fotografie. Een dik-vloeibaar mengsel van Arabische gom en kaliumdichromaat is gevoelig voor licht. Gemengd met pigment wordt dit mengsel op een vel papier gesmeerd en vervolgens belicht. Door de belichting veroorzaakt het kaliumdichromaat het hard worden van de gom. De zacht gebleven, onbelichte delen, kunnen vervolgens worden weggespoeld. De harde delen met daarin het pigment blijven dus achter. De afdruk is derhalve negatief ten opzichte van het opvallende licht en kan dus gebruikt worden om een negatief vanaf een glasplaat af te drukken. Omdat er verschillende pigmenten en papiersoorten gebruikt kunnen worden is de artistieke vrijheid van de fotograaf groter dan bij gewone op zilverzouten gebaseerde fotografie.

Geschiedenis
Arabische gom werd 5000 jaar geleden al als bindmiddel gebruikt door de oude Egyptenaren.

In Nederland wordt Arabische gom sinds de zeventiende eeuw gebruikt in drop. Men denkt zelfs dat het woord drop afkomstig is van de drop of druppelvorm die Arabische gom kan aannemen als het uit de beschadigde bast druipt. Tijdens de oliecrisis in 1973 ontstond er in Nederland naast een tekort aan aardolie ook een tekort aan Arabische gom. Er is overigens geen enkel verband met de oliecrisis, toevallig viel deze samen met een extreme droogte in de landen van herkomst. Fabrikanten zijn toen overgestapt op vervangers als gelatine en gemodificeerd zetmeel en (later) op xanthaangom. Alleen in traditionele drop wordt nog wel Arabische gom toegepast.

In de Verenigde Staten ging kort na de aanslag van 11 september 2001 het verhaal dat Osama bin Laden een groot aandeel van de productie van Arabische gom in Soedan in handen zou hebben, en dat men daarom producten met Arabische gom zou moeten boycotten. Voor Coca Cola is Arabische gom een onmisbaar ingrediënt. Een officieel bericht van de Amerikaanse overheid bevatte de mededeling dat Osama weliswaar een groot deel van de productie in handen heeft gehad, maar dat hij die heeft afgestoten toen hij in 1996 gedwongen werd Soedan te verlaten.

Zelf aan de slag met de Arabische gom
Arabisch Gom is dus een product welke je koopt in poedervorm, dat verrassende mogelijkheden biedt wat betreft het verwerken van voer. Ook voor papegaaien.

Bij het aanschaffen van Arabische gom die ook bestemd is voor je vogel, is het van groot belang dat je let op de kwaliteit van de gom!

Bij Bumo Dierengedragsbegeleiding koop je gecertificeerde Arabische Gom. Deze gom is van de meest zuivere kwaliteit, die ook toegepast wordt in dierentuinen als kooiverrijking voor apen, papegaaien enz en tevens geschikt voor menselijke consumptie.

Verwerking van het materiaal
Benodigdheden:
Siliconen mini vormpjes, papieren lolliestokjes, lege walnootdoppen, duplo blokje (afhankelijk van de soort vogel voor wie het bedoeld is) of ijsblokjes houder. Wees hier creatief mee.

Denk bij de benodigdheden wat je wilt maken. Wil je het lekkers ophangen? Dan zijn de siliconenvormpjes met een gat in het midden ideaal. Wil je dat de vogel het vasthoudt met zijn poot dan kan je weer een andere vorm gebruiken. Wanneer je papieren cakepop stokjes gebruikt dan maak je er echt een bijzonder lekkers die ook nog eens leuk zijn om vast te houden. Als je het lekker aan één kant van het stokje hebt dan kost het ook nog eens wat inventiviteit van de vogel hoe deze het lekker het beste vast kan pakken en zal hij moeten balanceren met het lekkers als hij het aan het uiteinde van het stokje vasthoudt. Wil je het lekkers ergens instoppen (foerageer speeltje) dan kan je ook gewoon een hoopje op een bord lekken en dit laten drogen. Zoveel mogelijkheden als je eigen creativiteit ver gaat.

Ingrediënten:
Ongepelde zonnebloempitten, pellets (hele pellets, gemalen pellets of pelletkruim) zaadmengsel, noten (gehakt), gedroogde fruitmix, gedroogde maiskorrels, kiemzaad, onkruidzaad of gepelde zonnebloempitten. Ook hier kan je ruimschoots mee variëren.

Doe de ingrediënten die je wilt verwerken in een bakje. Deze ingrediënten zijn geheel afhankelijk van wat je wilt maken en voor wie het bestemd is. Ook voor grote vogels is het van belang dat je tussen de grovere ingrediënten ook kleine ingrediënten verwerkt. Dit is puur om het beter te laten plakken.

De gewenste ingrediënten zitten dus in een bakje. Neem dan met een lepel(tje) een hoeveelheid van de Arabische gom poeder. Strooi dit over de ingrediënten en roer het geheel door elkaar. Zorg ervoor dat er een witte waas over de ingrediënten zit. Daarna doe je met een lepeltje steeds een klein beetje water over de ingrediënten met de Arabische gom poeder. Roer het water door het ingrediënten mengsel. Doe steeds een klein beetje water erbij waarna er weer geroerd wordt totdat het ingrediëntenengel een plakkerig doorzichtig laagje heeft. Alle Arabische gom poeder moet met het water en de ingrediënten goed zijn vermengt. Je mag dus geen witte poeder meer zien. Als er te veel water is toegevoegd dan kunnen er wat ingrediënten en wat Arabische gom poeder worden toegevoegd. Wanneer er te veel water toegevoegd is zal het geheel niet goed plakken en wanneer het gedroogd is uit elkaar vallen.

Er wordt wel een soort van richtlijn gegeven, maar zelf hou ik me daar nooit aan.

Richtlijn verhouding Arabische gom en water:
Een mix van 70% Arabische gom en 30% water. Maar je mag variëren, eigenlijk moet je zelf uitvinden wat het beste is.

Als het mengel de juiste samenstelling heeft kan je verder aan de slag. Vul je vormpjes met het ingrediëntenmengsel. Druk het goed aan zodat het allemaal contact met elkaar maakt en tijdens het drogen goed aan elkaar vast blijft zitten.

Zet het geheel op kamertemperatuur weg en laat het drogen.

Afhankelijk van wat je hebt gemaakt en de weersomstandigheden (temperatuur en luchtvochtigheid) moet je rekening houden met een langere droogtijd. Wanneer er silicone bakvormpjes worden gebruikt zal de bovenkant droog zijn en de onderkant nog plakkerig. Als de bovenkant goed droog en hard is, haal de inhoud dan uit de vorm door aan de onderkant van de vorm het geharde mengel eruit te duwen. Leg je creaties dan nog onderste boven om ook de onderkant goed te laten drogen. Wanneer ook deze hard en droog is, kan je de creatie aan je vogel aanbieden.

Nogmaals. Laat je creativiteit de vrije loop. Het is natuurlijk nog leuker om dit samen met de vogel te maken en deze bij het maken te betrekken. Dit kan alleen bij wel opgevoede vogels anders eten ze de ingrediënten al op voordat je ze hebt kunnen verwerken of ligt alles verspreid over de tafel en wordt het een plakkerige bende.

Let op: Het klaargemaakte mengsel is niet onbeperkt houdbaar! Het voedsel dat je verwerkt kan bederven. Je dient dit dan ook kort na het bereiden aan je vogel aan te bieden.

Heel veel plezier met de Arabische Gom.

Mochten er nog vragen zijn neem dan gerust vrijblijvend contact op.